VROUWENLEVENS | MISOGYNIE | FEMICIDE
Een van de werken van San van Thiel (1953), toont een jonge vrouw, op de rug gezien. Ze kijkt uit over een fictief landschap waarin drieduizend ogen zweven. Ze draagt een hemdje, haar bovenrug is naakt, haar schouders zijn opgetrokken. De ogen kijken haar aan. Haar armen zijn voor haar lichaam gekruist; ze heeft het koud. Het werk, dat ontstaan is uit een combinatie van fijnschildertechniek en collage, stelt de vraag naar de betekenis van de vrouw in de blik van de ander.
Vrouwenlevens vormen het leidend thema in het werk van de kunstenaar. Zij stelt de tegenstelling aan de orde tussen de verbeelding van de vrouw – als maagd, madonna, minnares en moeder – en de realiteit van haar leven. Daarbij toont zij de innerlijke strijd van vrouwen om zich staande te houden in een veeleisende wereld, maar ook het expliciete geweld dat hen wordt aangedaan. De werken zijn te lezen als ensceneringen. Van Thiel plaatst haar personages in een decor, dat iets vertelt over hun geschiedenis. Soms is dit herkenbaar als reële ruimte, vaak is het meer associatief opgebouwd uit beeld- en tekstfragmenten. Uit de interactie tussen deze elementen ontvouwt zich een verhaal, dat schrijnt en beklemt, maar af en toe ook een mogelijkheid tot ontsnapping biedt. De werken bewegen zich tussen realisme en vervreemding. Ze tonen ‘gewone’ vrouwen en het drama van hun leven, dat meestal voor de buitenwereld verborgen blijft.
De schilderijen komen voort uit onderzoek, observatie en spel. De achtergrond van de kunstenaar als grafisch vormgever en illustrator en haar opleiding in traditionele schildertechnieken, laten zich herkennen in een voorliefde voor grafische elementen, het vermogen verhaal aan beeld te verbinden en een uiterste beheersing van het ambacht. Ze bouwt haar werelden letterlijk en figuurlijk op uit lagen, tot het punt waarop haar beelden gaan ‘leven’. De impact van deze beelden schuilt niet alleen in wat benoembaar is, maar ook en vooral in wat, voorbij de woorden, ervaarbaar is.
De schilderijen spelen met het perspectief van de kijker. Steeds legt de kunstenaar hem de vraag voor waar hij staat. Vereert hij de geportretteerde als madonna, is hij het die haar de wond toebracht, ervaart hij wat zij voelt? Op het schilderij met de titel ‘Passion’ toont Van Thiel opnieuw een vrouw, op de rug gezien. Haar rug is naakt, haar huid is teer, aanraakbaar. Ze draagt een doek om haar hoofd, gedrapeerd in een Ingres-achtige plooival, wat haar tot een klassieke schoonheid maakt. Ze bevindt zich in een landschap, geschilderd in zachte, dromerige tinten. Aarde en lucht gaan ongemerkt in elkaar over. De vrouw is tot borsthoogte begraven. Een steen treft haar zachte rug. Vereenzelvigt de kijker zich met de vrouw, of is hij de ander, die liefheeft – of de steen werpt?
De werken van Van Thiel zijn geschilderd als aanklacht. Ze nodigen uit tot een aandachtige waarneming en roepen op tot mededogen. Nergens verliezen de personages hun waardigheid. Zij ontsnappen aan de stigmatisering die de wereld hen heeft opgelegd en tonen zich mensen van vlees en bloed. De werkelijke madonna in het oeuvre van Van Thiel is niet de heilige die is losgemaakt van het alledaagse, maar de vrouw die middenin het leven staat en fier haar littekens draagt. Warm en krachtig heft zij haar hoofd op en kijkt de toekomst in. Een cirkel van rozen vormt haar stralenkrans.
© Janet Meester, 2022
TERUG naar portfolio/ portretten